
आजको इन्जिनियरिङ उद्योग चौथो औद्योगिक क्रान्ति (Industry 4.0) मा प्रवेश गरिरहेको छ, जहाँ स्वचालन (automation), कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI), रोबोटिक्स, र डेटा विश्लेषणले परम्परागत कार्यशैलीलाई द्रुत गतिमा बदल्दै छन्। स्वचालनले मानव श्रममा निर्भरता घटाउँदै गति, सटीकता, लागत र सुरक्षामा उल्लेखनीय सुधार ल्याइरहेको छ।
स्वचालन इन्जिनियरिङ उद्योगमा किन परिवर्तन ल्याइरहेको छ?
1. दक्षता (Efficiency) वृद्धि गर्न
-
मेसिन वा रोबोटले मान्छेभन्दा तेज र लगातार काम गर्न सक्छ।
🔹 यसले उत्पादन वा निर्माण प्रक्रिया छिटो र कम खर्चिलो बनाउँछ।
2. त्रुटि घटाउने (Error Reduction)
-
मानवीय त्रुटिले ठूलो दुर्घटना वा घाटा हुन सक्छ।
🔹 स्वचालित प्रणालीले कार्यलाई एकरूप, मापदण्डअनुसार र शुद्ध बनाउँछ।
3. सुरक्षा (Safety) सुधार गर्न
-
जोखिमपूर्ण कामहरू (जस्तै खतरनाक स्थानमा वेल्डिङ, भारी वस्तु उठाउने आदि)
🔹 स्वचालित मेसिन वा रोबोट ले गर्दा मानिसको ज्यानको जोखिम कम हुन्छ।
4. रियल-टाइम डेटा विश्लेषण
-
स्वचालित प्रणालीहरू सेन्सर र सफ्टवेयरमार्फत रियल टाइममा कार्य अवस्था, तापक्रम, दबाव, कम्पन आदिको जानकारी दिन सक्छन्।
🔹 यसले द्रुत निर्णय र समस्या समाधानमा सहयोग गर्छ।
5. श्रम लागत घटाउने
-
बारम्बार दोहोरिने वा साधारण कामहरूमा मानव श्रमिकको सट्टा स्वचालन प्रयोग गर्दा लागत घट्छ।
6. कठिन तथा साना कार्यमा उच्च सटीकता
-
माइक्रोइन्जिनियरिङ, सर्जिकल उपकरण निर्माण, सर्किट डिजाइनजस्ता क्षेत्रमा मानव हातले गर्न गाह्रो हुने काम स्वचालनले सजिलै सम्भव बनाउँछ।
कुन–कुन क्षेत्रमा स्वचालनको प्रभाव छ?
इन्जिनियरिङ क्षेत्र | स्वचालनको प्रयोग |
---|---|
निर्माण (Construction) | रोबोटिक ईंट राख्ने मेसिन, ड्रोन सर्वे, BIM आधारित स्वचालन |
उत्पादन (Manufacturing) | असेंबली लाइन रोबोट, 3D प्रिन्टिङ, स्मार्ट फ्याक्ट्री |
इलेक्ट्रिकल/इलेक्ट्रोनिक्स | PCB उत्पादन, अटो टेस्टर, स्मार्ट कन्ट्रोल सिस्टम |
मेकानिकल | CNC मेसिन, रोबोटिक वेल्डिङ, IoT सिस्टम |
सफ्टवेयर/AI | स्वचालित डेटा विश्लेषण, डिजिटल ट्विन, AI-निर्देशित डिजाइन |
